‘Ja, die Frühlinge brauchten dich wohl. Es muteten manche

Sterne dir zu, daß du sie spürtest. Es hob

sich eine Woge heran im Vergangenen, oder

da du vorüberkamst am geöffneten Fenster,

gab eine Geige sich hin.’

Rainer Maria Rilke

Met deze tentoonstelling zet Michael Bastow (Engeland, 1943) zijn hymne en ode aan de vrouw verder. Deze in Frankrijk wonende kunstenaar die zich sinds 2001 wijdt aan de restauratie en bewaring van de Chapelle St. Alexis – om ze na jaren leegstand voor het verval en de aantasting door de tijd te vrijwaren – werkt al gedurende enkele jaren aan een geïntegreerde installatie, waarbij de uiteenlopende levensstadia van de (naakte) vrouw bezongen worden en via een gesponnen ‘fresco’ op de muren gestalte krijgt. Ook deze keer wordt de grootsheid van de vrouw, als begrip en als gegeven, bezongen. In Bastows werken valt de tekenwaarde vaak samen met het schilderen. Beide gaan moeiteloos in elkaar over, worden tot één symbiose gecomponeerd (aan de hand van de assemblagetechniek en ‘decomposities’), en wisselen elkaar voortdurend op een organische manier af. Bladgoud alterneert feilloos met het zwart van potlood of houtskool. De wulpse weelderigheid van het vrouwelijke fenomeen wisselt probleemloos met enkele sobere lijnen en contouren.

Bastow bouwt zijn werken gestaag en laag per laag op, waarbij de transparantie opvalt: die niet alleen in ‘doorkijk’ geeft in de eronderliggende laag, maar de erotische geladenheid van de vrouw onderlijnt en bewerkstelligt. Handen bevinden zich ter hoogte van tepel of geslacht. Aan de hand van symbolen en minieme attributen, zoals een hoed, refereert hij niet alleen aan een erotische geschiedenis doorheen de tijd, maar ook aan de historie ervan.

Naar aanleiding van deze tentoonstelling verschijnt het gelijknamige boek ‘La Femme en majesté’, een Philias-uitgave, in een oplage van 500, met een tekst van Françoise Héritier en Michael Bastow.

Inge Braeckman

Het uitgangspunt van Michael Bastow (Engeland, 1953) zijn 100 Chinoises, Zwanenwit ontstond naar aanleiding van een bezoek van de kunstenaar aan een tentoonstelling in het Louvre in Parijs, die gewijd was aan het Franse en het Chinese keizerlijke hof in de achttiende eeuw. Daar werd hij hoofdzakelijk getroffen en gefascineerd door de portretten van de keizer Qianlong en van die van zijn echtgenote, de keizerin Xiao Xian, die door de Italiaan Giuseppe Castiglione werden gemaakt. Castiglione was destijds de hofschilder van de keizer. Bastow, die de vrouw in haar verschillende, meestal naakte gedaantes en poses steeds eert en beschouwt als een hooglied, wijdde aan het gegeven een serie pastels.

Daarnaast inspireerde hij zich op andere keizerinnen, courtisanes en heldhaftige vrouwen uit de Chinese geschiedenis. Van de 100 pastels toont hij een selectie in de galerie. Opmerkelijk en in tegenstelling met vroeger treft nu de blik van de vrouw die steeds aanwezig is. Aan de hand van allerlei ‘attributen’, zoals een zwaan, een hond, een slang, een kruik, dicht de kunstenaar zijn vrouwen – steeds in een gestileerde pose – mythische en religieuze betekenissen toe.

Inge Braeckman

Links: Fotoimpressie van de
vernissage op 22 februari 2014
© foto's Marie Jeanne Smets

Bij het werk van Michael Bastow

Zwanenwit

Een gemis

Is dat gebaar

Dat er niet is

Is de wijzer van het lichaam

Het uurwerk van de aarde en de zon

De ruwe ronding van de zee

Een gemis is de keerzijde van de ogen

De voorstelling van tijd

Vergrendeld door het late licht.

Roger M.J. De Neef

Michael Bastow geniet internationale faam, vooral als schilder van ongedwongen, heidense naakten in een stijl die de lijnvoering van een P. Cézanne en P. Gauguin op eigen manier heeft verwerkt. Hij Bastow bleef vanaf 2008 in De Zwarte Panter tentoonstellen met een keuze van tekeningen en pastels die hij aanvankelijk exclusief had vervaardigd voor de niet langer in gebruik zijnde kapel ‘Chapelle Saint Alexis’ in Malaucène, Zuid-Frankrijk.

Na de opgemerkte tentoonstelling ‘La femme en majesté’ verraste Bastow opnieuw in 2014 het publiek met een uitgebreide keuze uit zijn ‘100 Chinoises’, een overrompelende reeks portretten in pastel waarin de vitaliteit, levenskunst en haast mytische aanwezigheid van de vrouw, als in een wereldse icoon wordt bezongen. Bij deze personages schreef Roger de Neef de door Bastow verluchte bundel ‘Zwanenwit’.

Thans krijgt Michael Bastow met ‘Into the bush’ een grote solotentoonstelling waarop, naast vroegere pastels en de aquarellen uit ‘My Funny Valentine’, een hele nieuwe reeks mentale, ruimtelijke landschappen, meestal in zwart/wit, telkens op doek van groot formaat worden getoond.

Ieder canvas (h.1.80m x b.1.50 m) is beschilderd met grafiet, bewerkt met houtskool en zwarte verf. Vervolgens, enkele tijd daarna, is het doek met een dunne laag witte, transparante verf overschilderd geworden zodat sporen van de oorspronkelijke aanzet zichtbaar blijven, uitvloeien en eventueel zijn verdwenen. Het schilderij in zijn definitieve vorm is een landschap met bomen, wegen, nissen, zwellingen, rondingen en verholen vrouwelijke lichamelijke kenmerken. Ieder doek op groot formaat wordt bovendien vergezeld door een pastel of gouache waarop de uitwerking van het thema of het beeld dat op het grote voorbeeld staat afgebeeld, op een intiem beschrijvend formaat, minutieus in kleur, met eigen spanningen en aangepaste afwijkingen, is overgedaan.

Tenslotte kan niemand onverschillig blijven tegenover een in elkaar overlopende reeks van vier doeken, die samen een enkele wand vormen van om en bij de zes meter. Op dit monumentale doek zien we drie baadsters met afgewende blik in harmonie met het bos dat hen omhult en beschermt. In alle opzichten zijn zij door de schilder ‘verbeeld’ en niet ‘afgebeeld’. Zij lijken onwetend over de manier waarop zij door ons, buitenstaanders, worden bekeken en niet worden herkend. Dit doek bevat niet enkel een hommage aan de schoonheid en présence van de vrouw maar ook op geheel eigen wijze een huldebetoon aan de drie beroemde versies ‘Les grandes baigneuses’ van Cézanne. Met zeer weinig kleur en met een palet dat zich beperkt tot blauw groen grijs en bruin, telkens gewassen en gekamd door het licht, vermengt hij zijn ‘gratiën’ met het ritme van bomen, hemel en water.

Roger de Neef

De Britse kunstenaar Michael Bastow (Bideford, °1943) is reeds sinds 2002 als exposant te gast in de galerie De Zwarte Panter. Over zijn huidige tentoonstelling African Queens / Afrikaanse koninginnen, voodoo priesteressen, diaspora prinsessen en andere amazones, in werkelijkheid en verzonnen, gedroomd en herinnerd, zegt Bastow: ‘In de zomer van 2018 bezocht de Beninse kunstenaar Dominique Zinkpe mijn kapel in Malaucène. Bij het zien van de serie ‘100 Chinoises’ merkte hij op ‘et pourquoi pas une serie de ‘100 Béninoises’, viens à Cotonou, tu pourras travailler dans mon atelier’. In december 2018 werkte ik een maand in Benin. Daar bestudeerde en tekende ik de vrouwen. Ik assisteerde aan de talrijke voodoo ceremonies en koninklijke festiviteiten met hun weelderig gewaad en maskers. Terug in mijn studio in Frankrijk besloot ik de serie portretten uit te breiden met niet alleen vrouwen uit Benin, maar ook uit heel Afrika en de Afrikaanse diaspora in Amerika en Europa. Sommige hiervan zijn vrouwen die ik tekende toen ik in Parijs was, anderen zijn herinneringen aan vrouwen die ik in de loop der jaren heb gekend, waaronder mijn eerste vrouw, die Afro-Amerikaans was, maar anderen zijn pure uitvinding. Het zijn mijn Afrikaanse koninginnen, mijn ‘100 Africaines’.

Michael Bastow heeft in dezelfde periode (19 mei 2019 t/m 1 september 2019) een tentoonstelling in het Emile Verhaerenmuseum te Sint-Amands. Binnen het poëtisch oeuvre van Emile Verhaeren neemt de bundel ‘Belle Chair’ een heel aparte plaats in. De bundel uitgegeven in 1931 kenmerkt zich door zijn sensualiteit en zijn onverhulde ophemeling van het vrouwelijk naakt. Dit universele, klassieke thema, sluit aan bij het werk van de kunstenaar Michael Bastow. Voor deze tentoonstelling heeft hij een reeks aquarellen gemaakt met naakten die refereren aan de poëzie van Verhaeren. Er werd voorzien in een nieuwe geïllustreerde uitgave van ‘Belle Chair/Heerlijk lijf’ met een vertaling naar het Nederlands van Patrick Lateur. De vernissage van deze tentoonstelling vindt plaats op zondag 19 mei om 11u, met een boekvoorstelling en een poëzievoordracht door acteur François Beuckelaers en de vertaler.

Het boek ‘Schilders & Schrijvers – Vijftig jaar galerie De Zwarte Panter in druk 1968-2018’, uitgegeven naar aanleiding van de schitterende tentoonstelling van de bibliofiele edities van De Zwarte Panter in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience te Antwerpen 2018-2019 vermeldde van Michael Bastow twee werken: ‘Zwanenwit’ met gedichten van Roger de Neef en tekeningen van de beeldend kunstenaar uit 2014 en ‘My funny Valentine’ met gedichten van Roger de Neef en aquarellen van Bastow uit 2016.